Hoe de fiscaliteit uw werknemers kan motiveren …

Op welke manier kan ik mijn belangrijkste medewerkers aan mijn bedrijf binden? En hoe kan ik hen op een fiscaal vriendelijke manier belonen? Het zijn vragen waar menig bedrijfsleider mee worstelt.

Extralegale voordelen zijn schering en inslag in het loonpakket van Belgische werknemers. Een bedrijfswagen, een groepsverzekering, een hospitalisatieverzekering,… zijn alom gekend. Het nadeel van deze technieken is dat, eens zij zijn toegekend, niet meer gekoppeld zijn aan het behalen van bepaalde doelstellingen.

Nochtans bestaan er ook verloningstechnieken die wel sterk prestatiegerelateerd zijn. Zo kan worden gedacht aan de loonbonus, de winstpremie en het toekennen van aandelenopties. De belangrijkste kenmerken van deze technieken worden hierna met elkaar vergeleken.

De loonbonus

De loonbonus is een prestatiegerichte verloningsvorm, gekoppeld aan het behalen van bepaalde collectieve doelstellingen. Deze doelstellingen moeten duidelijk aflijnbaar en transparant zijn. Zo kunnen bijvoorbeeld volgende doelstellingen in aanmerking komen:

  • Behalen van doelstellingen inzake de kwaliteit van de productie
  • Bereiken van een bepaalde omzet
  • Behalen van bepaalde verkoopsresultaten door het verkoopsteam
  • ….

Per jaar kan een maximaal bedrag van € 3.313 per werknemer (maximum voor 2018) worden toegekend.

Op het toegekende bedrag is de werknemer een solidariteitsbijdrage (RSZ) verschuldigd van 13,07%. Inzake personenbelasting geldt er een volledige vrijstelling, ten belope van een maximumbedrag van € 2.880 (= € 3.313 na aftrek van de solidariteitsbijdrage van 13,07%).

Voor de werkgever is de bonus volledig aftrekbaar. Wel is er een bijzondere sociale zekerheidsbijdrage van 33% verschuldigd. De maximale kost voor de werkgever bedraagt bijgevolg € 4.406,29 per jaar (per werknemer).

De loonbonus moet worden toegekend aan alle werknemers van de onderneming of aan een welomschreven groep van werknemers.

De winstpremie

De winstpremie is een nieuwe techniek en laat toe om de winst die een werkgever maakt, op een flexibele manier toe te kennen aan de werknemers. Tot maximaal 30% van de totale loonmassa kan op deze manier worden uitgekeerd aan de werknemers.

Belangrijk is dat het wederom gaat om een collectief voordeel voor alle werknemers.

Er kunnen 2 types onderscheiden worden:

  • Bij een identieke winstpremie is het bedrag gelijk voor alle werknemers of is het bedrag gelijk aan een bepaald percentage (gelijk voor iedereen) van het loon van de werknemers.
  • Bij een gecategoriseerde winstpremie kan er echter een verschillend bedrag worden toegekend aan verschillende categorieën van werknemers. Bij het indelen van de categorieën van werknemers moeten wel objectieve criteria worden gehanteerd (anciënniteit, de graad, de functie, de weddeschaal, het vergoedingsniveau of het vormingsniveau).

Het toepassen van dergelijke objectieve criteria mag echter niet leiden tot een differentiatie die groter is dan een verhouding tussen 1 en 10.

In hoofde van de werknemer is de winstpremie onderworpen aan een solidariteitsbijdrage (RSZ) van 13,07% en een belasting van 7%. Voor het overige is de winstpremie vrijgesteld in de personenbelasting.

Voor de werkgever is de winstpremie niet aftrekbaar in de vennootschapsbelasting. Er zijn geen patronale RSZ-bijdragen verschuldigd.

Het grote verschil tussen de winstpremie en de loonbonus is dat er geen collectieve doelstellingen moeten worden vooropgesteld en behaald. Het enige criterium om een winstpremie toe te kennen is dat de onderneming winst behaalt.

Aandelenopties

Het nadeel aan het regime van de loonbonus en de winstpremie is dat zij aan alle werknemers moeten worden toegekend, wat veelal niet gewenst is bovendien. Bovendien zetten zij de werknemers er niet direct toe aan om voor een langere tijd bij de werkgever actief te blijven.

Aandelenopties hebben echter wel een dergelijk bindend effect, kunnen aan individuele werknemers worden toegekend en zijn bovendien ook fiscaal interessant.

Aandelenopties verlenen namelijk het recht aan een bepaalde werknemer om in de toekomst (na een ‘wachtperiode’ van enkele jaren) een bepaald aantal aandelen van de onderneming te verwerven, en dit tegen een prijs die bij de toekenning van de optie reeds bepaald wordt.

Bij het uitoefenen van de aandelenopties verwerft de betrokken werknemer een aandelenpakket in de onderneming, die hij vervolgens in cash kan omzetten. Zo ziet hij zijn jarenlange inzet en toewijding vertaald in euro’s op zijn bankrekening.

Het voordeel dat de werknemer geniet door de toekenning van aandelenopties is belastbaar op het moment van toekenning.

De belastbare grondslag wordt forfaitair berekend en is in principe gelijk aan 18% van de werkelijke waarde van de achterliggende aandelen. Wanneer de optie wordt toegekend voor een periode van meer dan vijf jaar, dan wordt het belastbaar voordeel verhoogd met 1% per jaar (of gedeelte van een jaar) dat de vijf jaar overschrijdt.

Deze percentages kunnen onder bepaalde voorwaarden echter gehalveerd worden (dus 9%, desgevallend vermeerderd met 0,5% per jaar (of gedeelte van een jaar) dat de vijf jaar overschrijdt).

Het belastbaar voordeel is belastbaar in de personenbelasting tegen de progressieve tarieven. Inzake RSZ zullen er normaliter geen sociale bijdragen verschuldigd zijn.

Een voorbeeld ter verduidelijking:

Een werknemer krijgt aandelenopties toegekend, waarbij hij het recht krijgt om binnen 8 jaar 5% van de aandelen van de onderneming (werkgever) te kopen. De aankoopprijs wordt vastgelegd op € 25.000, zijnde de actuele waarde van het aandelenpakket. Het forfaitair voordeel waarop hij wordt belast, wordt als volgt berekend (er wordt verondersteld dat aan alle voorwaarden voor de halvering van de percentages voldaan is): € 25.000 x (9% + (3 x 0,5%)) = € 2.625

Uitgaande van een marginaal tarief in de personenbelasting van 53,5% (50% + 7% gemeentebelasting), betekent dit een belasting van € 1.404.

Na afloop van de wachtperiode van 8 jaar oefent de werknemer zijn optie uit en verwerft hij 5% van de aandelen. Hoewel de waarde van het aandelenpakket intussen gestegen is tot € 40.000, is hij slechts een bedrag van € 25.000 verschuldigd, aangezien dit 8 jaar geleden reeds werd vastgelegd.

De aandelen worden echter spoedig terug verkocht (bv. aan een holdingvennootschap), en ditmaal wel tegen de actuele waarde van € 40.000. Hierop zijn geen belastingen meer verschuldigd.

De werknemer realiseert dus een positieve cashflow van € 15.000 (€ 40.000 – € 25.000), waarop hij 8 jaar voorheen wel reeds € 1.404 belastingen heeft betaald. Dit komt neer op een belastingdruk van ongeveer 9,3%.

Het toekennen van aandelenopties aan belangrijke personen binnen het bedrijf heeft verschillende aantrekkelijke voordelen:

  • Aandelenopties laten de werkgever toe om medewerkers, bestuurders, etc., met de nodige ervaring aan te trekken;
  • De betrokken medewerkers worden gestimuleerd om zich in te zetten voor de onderneming, aangezien zij rechtstreeks delen in de waardetoename;
  • Medewerkers aan wie aandelenopties werden toegekend zullen veel minder snel de onderneming verlaten, aangezien zij uitzicht hebben op een belangrijk privéinkomen, en dit tegen een beperkte belastingdruk.

Toch is de toekenning van aandelenopties niet altijd een positief verhaal. Alles staat of valt immers met de waardestijging van de achterliggende aandelen gedurende de wachtperiode. Blijft de waarde van de aandelen gelijk, dan realiseert de medewerker geen positieve cashflow, maar heeft hij wel reeds personenbelasting betaald bij de toekenning van de aandelenopties. Bij een eventuele waardedaling zal de medewerker de optie allicht niet lichten, maar ook dan is de personenbelasting reeds betaald.

Vooral voor ondernemingen waarvoor de volgende jaren een waardestijging kan worden verwacht, vormt het toekennen van aandelenopties dan ook een interessant verhaal.

Afhankelijk van uw concrete doelstellingen, uw toekomstvisie,… kunnen diverse verloningstechnieken aangewend worden om uw medewerkers te motiveren, te belonen, en voor langere tijd aan uw onderneming te binden. Wij bespreken graag met u welke technieken voor u het meest geschikt zijn.

Dieter Bossuyt
Belastingconsulent