5 tips om een ontvangen erfenis alsnog te plannen.

Eén van uw naasten komt te overlijden zonder dat hij of zij aan successieplanning heeft gedaan. De verdeling van de nalatenschap en de taxatie in de erfbelasting verloopt dan volgens de standaardregels voorzien in de wet. Mogelijks gebeurt dit niet zoals gewenst, of aan een hoge kost.

Komt u tot zo’n nalatenschap, dan lijkt u voor voldongen feiten te staan. Gelukkig heeft u als erfgerechtigde enkele (zij het beperkte) opties om de ontvangen erfenis toch nog te plannen!

1) U kan de nalatenschap verwerpen

Wanneer er gesproken wordt over de verwerping van een nalatenschap, dan denkt men in de eerste plaats aan een deficitaire nalatenschap met meer schulden dan activa.

U kan echter ook een nalatenschap verwerpen om andere, familiale of fiscale redenen.

Bijvoorbeeld:

Om het vermogen onmiddellijk naar uw eigen kinderen over te hevelen.

Stel dat u van uw ouders erft, maar dat u de erfenis financieel niet meer nodig heeft. Uw kinderen daarentegen kunnen de erfenis beter gebruiken.

Door de nalatenschap te verwerpen, zal het vermogen onmiddellijk aan uw afstammelingen toekomen, ingevolge de plaatsvervulling. Zij kunnen dat vermogen onmiddellijk aanwenden.

Op fiscaal vlak kan de erfbelasting die naar aanleiding van het overlijden van uw ouders verschuldigd is, lager uitvallen. De nalatenschap kan immers onder meer erfgenamen verdeeld worden (bv. van u naar uw 2 of meer kinderen). Een grotere spreiding zal fiscaal voordeliger uitkomen.

Bovendien wordt er vermeden dat uw kinderen bij uw later overlijden nog een tweede keer erfbelasting betalen op het van uw ouders geërfde vermogen.

Om uw ouders het vermogen integraal te laten erven.

Als uw broer of zus zou komen te overlijden zonder kinderen na te laten, komt zijn of haar nalatenschap, behoudens erfaanspraken van diens partner, toe aan uw moeder (1/4^de), uw vader (1/4^de) en het saldo aan u en uw (half-)broers en zussen.

Het gedeelte van de erfenis dat aan de (half-)broers en zussen is onderworpen aan hoge successietarieven, die kunnen oplopen tot 55%.

Wanneer de beide ouders nog in leven zijn en alle (half-)broers en zussen de nalatenschap verwerpen, zal deze volledig toekomen aan de ouders. Het vermogen dat uw ouders erven wordt getaxeerd aan aanzienlijk lagere tarieven in de erfbelasting (maximaal 27%).

Is één van uw ouders vooroverleden, dan zal voormelde verwerping door broers en zussen geen oplossing bieden.

Let op, een verwerping is onvoorwaardelijk. U kan niet verwerpen ‘ten voordele van’ een of meer bepaalde personen (= gehele aanvaarding + schenking). U dient bovendien consequent te handelen en geen aanspraak te maken op één of meerdere goederen van de nalatenschap (= gehele aanvaarding). U riskeert anders alsnog de nalatenschap (stilzwijgend) te aanvaarden. Verwerpen is dus een ‘alles-of-niets verhaal’.

2) Als beperkter alternatief: overweeg een doorgeefschenking

Indien een volledige verwerping niet wenselijk is, kan u overwegen om een doorgeefschenking te organiseren.

Eerst zal u de nalatenschap van uw ouders volledig aanvaarden en hierop erfbelasting moeten betalen. Vervolgens kan u de waarde van de geërfde goederen geheel of gedeeltelijk doorschenken aan uw kinderen. Op die manier kan u zelf kiezen welke goederen u wil behouden en welke u wil doorschenken, waar deze keuzemogelijkheid niet bestaat bij de verwerping van de nalatenschap.

Deze ‘doorgeefschenking’ kan plaatsvinden met een (gedeeltelijke) vrijstelling van schenkbelasting. Zo kan u vermogen overdragen aan de volgende generatie op een fiscaalvriendelijke manier. De erfenissprong vertaalt zich fiscaaltechnisch dus in een vrijstelling van schenkbelasting, niet van erfbelasting.

Let op, de schenking moet binnen het jaar na het overlijden notarieel verleden zijn. Alle voorwaarden van de doorgeefschenking vindt u hier terug.

3) Laat geschonken vermogen terugkeren naar de schenker

Stel dat u vermogen aan uw kind heeft geschonken en uw kind komt voor u te overlijden. Uw kind heeft zelf niet aan successieplanning gedaan.

U zou niets liever hebben dan dat het geschonken vermogen naar uw kleinkinderen gaat, maar dit zou gepaard gaan met een hoge successiekost. Bovendien kan u van oordeel zijn dat de kleinkinderen nog te jong zijn of dat uw schoonkind geen vruchtgebruik of zeggenschap mag genieten over dat vermogen.

In zo’n situatie kan u als schenker nog ingrijpen. Ingevolge de wettelijke of een conventioneel voorzien beding van terugkeer kan u het geschonken vermogen naar uw vermogen terug laten komen.

Het goed verdwijnt dan uit het vermogen van de overledene, en dus uit de nalatenschap, waardoor hierop geen erfbelasting verschuldigd is.

Vervolgens kan u zelf overwegen of, wanneer en onder welke voorwaarden u het teruggekeerde goed in tweede instantie aan uw kleinkinderen schenkt. Op deze overgang zal er schenkbelasting van toepassing zijn, wat fiscaal voordeliger is.

4) Ook de begunstiging van een levensverzekering kan u weigeren

Levensverzekeringen worden voor vele redenen aangegaan, als spaar- of beleggingsproduct, als aanvullend pensioen, als dekking voor een plots overlijden, etc.

Een levensverzekering volgt in principe niet de verdeling van een nalatenschap. Het is een contract waarin de begunstigden in de (al dan niet standaard) begunstigingsclausule opgenomen staan.

Enkel wanneer ‘de nalatenschap’ begunstigde is, zal een verwerping van de nalatenschap automatisch effect hebben op de verdeling van de uitkering (en bijgevolg ook voor de berekening van de erfbelasting).

Maar ook in alle andere gevallen kan de begunstigde aan planning doen door de uitkering van de levensverzekering te weigeren. Dezelfde fiscale redenen als hierboven (voor het verwerpen van een nalatenschap) zijn van toepassing.

Weiger ook niet zomaar de uitkering van de levensverzekering, maar bekijk dit eerst met een specialist om ongewenste gevolgen te vermijden:

In tegenstelling tot de weigering van de nalatenschap, zal de geweigerde uitkering van de levensverzekering niet noodzakelijk toekomen aan uw afstammelingen. De uitkering zal toekomen aan wie opvolgend als begunstigde in het contract opgenomen is. Aan ‘generation skipping’ doen door de begunstiging te verwerpen kan dus niet.
De uitkering van bepaalde groepsverzekeringen is bovendien vrijgesteld van erfbelasting voor echtgenoten en kinderen van minder dan 21 jaar. Neem dit mee in overweging bij uw beslissing.