Schenken doe je niet zomaar. Je kan het doen om iemand te helpen of te bedanken, om je vermogen fiscaal voordeliger over te dragen, om de verdeling ervan beter te kunnen sturen, om de verderzetting van uw bedrijf te regelen, enzovoort.
Het is (best) geen impulsieve handeling gezien schenken in principe onherroepelijk is. Stel jezelf daarom volgende vragen alvorens te schenken.
Hoeveel?
Het is aan te raden om eerst een duidelijk beeld op te (laten) maken over je huidige en toekomstige financiële situatie. Dan pas kan je doordacht beslissen of en hoeveel je wil schenken.
- Maak eerst een overzicht van je huidig vermogen en van de inkomsten die je in de toekomst verwacht.
- Analyseer op basis hiervan hoeveel vermogen je (aanvullend) nodig zal hebben om je levensstandaard te kunnen blijven financieren.
- Niet onbelangrijk is om ook de fiscale implicaties van je vermogensstructuur bij een overlijden te analyseren. Regel uw schenkingen zo dat je de hoogste belastingschijven vermijdt.
- Hou rekening met het wettelijk voorbehouden erfdeel van je kinderen, namelijk 50% van hetgeen je bij overlijden bezit, verhoogd met alle gedane schenkingen. Geef je meer weg, dan riskeert de begiftigde het goed of de waarde ervan te moeten teruggeven.
Wat aan wie?
Bespreek grondig het uiteindelijke doel.
- Wens je een kind te bevoordelen dan moet dat uitdrukkelijk gebeuren. De schenkingsdocumenten zullen moeten vermelden dat de schenking ‘buiten erfdeel’ gebeurt. Doe je dat niet, dan wordt er wettelijk vermoed dat de schenking als ‘voorschot op erfdeel’ gedaan werd. Bij je overlijden kan dat een heel andere (ongewenste) uitkomst hebben. Zorg er daarom voor dat je schenking zo geregeld is dat zij ook effectief de gewenste uitkomst heeft.
- Het is mogelijk dat je of (een van) de begiftigde(n) verkiest om de schenking al naar de volgende generatie te laten gaan. Deze heeft het extra vermogen misschien niet meer nodig of wenst het goed reeds fiscaal voordelig naar de (klein)kinderen te laten gaan. Afhankelijk van de situatie kan voor zo’n ‘generation skipping’ de procedure van een erfovereenkomst vereist zijn. Zoniet zal de schenking ongewenste gevolgen hebben bij de afhandeling van de nalatenschap.
- Indien het onroerend goed uiteindelijk bij één begiftigde terecht zou moeten komen, hou je hier best rekening mee bij de regeling van de schenking. Vermijd dat de begiftigden nog eens 2,5% verdeelrecht verschuldigd zijn omdat zij na de schenking nog uit onverdeeldheid moeten gaan. Schenk het goed dan rechtstreeks aan die ene begiftigde die het goed wenst. Om het evenwicht te herstellen, kan de schenker aan de andere een geldsom schenken of aan de begiftigde de last opleggen om de helft van de waarde aan de andere uit te betalen.
Hoe?
Onroerende goederen moeten steeds per notariële akte geschonken worden.
Voor roerende goederen heb je meer mogelijkheden. Deze kunnen ook per handgift of bankgift (overschrijving) worden geschonken. Maak bij deze giften wel steeds de nodige documenten op, zowel om fiscale als om familiale redenen. Laat je hierin begeleiden.
Je hebt voor roerende goederen bovendien de keuze om al dan niet schenkbelasting te betalen. Eens de eventuele schenkbelasting betaald is, is de kous fiscaal af. Wens je daarentegen kosteloos te schenken, dan moet je nog 3 (of 7) jaar blijven leven om te vermijden dat er alsnog (hogere) erfbelasting betaald moet worden. Je kan proberen om in extremis de schenking nog te laten registreren of je op het ogenblik van de schenking tegen dat risico laten verzekeren.
Je kan de schenking zo organiseren dat je inkomsten en/of controle over de geschonken goederen kan behouden. Hiervoor kan je het vruchtgebruik voorbehouden (zie verder) of werken met een controlestructuur zoals een maatschap of levensverzekering. Wensen de begiftigden een stuk van het kapitaal later op te vragen, dan moeten zij je toestemming vragen.
Onder welke modaliteiten?
Je kan verder nog bijkomende modaliteiten aan de schenking koppelen:
- Voorbehoud van vruchtgebruik: Hierdoor kan je ook na de schenking de inkomsten van het goed blijven ontvangen of er zelf gebruik van blijven maken.
- Last tot verschaffen van bijstand en levensonderhoud: Hiermee wordt de begiftigde verplicht om hulp en bijstand te verlenen (wanneer je zelf financieel tekort zou komen).
- Last tot betaling van een rente: Je kan overwegen om de begiftigde goederen te schenken onder de last om je een periodieke rente te betalen (eventueel beperkt in tijd). Op die manier verkrijg je een vast inkomen.
- Vervreemdingsverbod: Je kan voorzien dat, zolang je in leven bent, hetgeen geschonken werd niet verkocht mag worden zonder uw voorafgaande toestemming. Dit mag niet onbeperkt zijn in tijd.
- Uitsluitingsclausule: Je kan ook voorzien dat de begiftigde het geschonken goed niet mag inbrengen in een huwgemeenschap of onverdeeldheid, noch betrekken in een verrekenbeding, beding van aanwas, etc.
- Beding van terugkeer: Indien de begiftigde vóór jou zou komen te overlijden, kan je voorzien dat het goed fiscaal voordelig naar je terug kan komen.
- Restschenking: Wanneer de begiftigde komt te overlijden (en het keert niet naar jou terug), kan je al een opvolgende begunstigde aanduiden. Hierdoor heb je zelf bepaald naar wie het goed in tweede instantie moet gaan, hetgeen fiscaal ook voordeliger uitkomt.
- Andere ontbindende voorwaarden: Je kan verder laten opnemen dat de schenking in bepaalde gevallen ontbonden wordt, zoals bijvoorbeeld bij strafrechtelijke veroordelingen of het in faling gaan van de begiftigde.
- Zaakvervanging: Overweeg of alle voorwaarden ook van toepassing moeten zijn op de goederen die in de plaats komen van de geschonken goederen.
Twijfel? Niet nodig tussen echtgenoten
Indien je niet zeker bent of je zou schenken en onder welke modaliteiten, aarzel dan niet om eerst deskundig advies in te winnen. Een schenking is immers in principe onherroepelijk, zodat je er nadien niet meer op kunt terugkomen.
Hierop zijn slechts enkele uitzonderingen waarvan de belangrijkste is dat schenkingen tussen echtgenoten altijd en zonder reden herroepbaar zijn. Deze extra troef zorgt er voor dat dit een interessante (ten allen tijde herroepbare) planningsmogelijkheid voor gehuwden is.
Twijfel daarom niet om aan uw echtgeno(o)t(e) te schenken. Wanneer je hieraan nog een restschenking ten voordele van de kinderen koppelt, zal het hele gezin je (ook fiscaal) dankbaar zijn.
Tom Huyghebaert
Expert fiscale en familiale planning