Samenwonen of huwen? Het verschil voor uw personenbelasting.

De gevolgen van samenleven, zijn talrijk, ook op fiscaal vlak. Naargelang u gehuwd bent, wettelijk samenwoont of feitelijk samenwoont, wordt u anders belast. We overlopen enkele verschillen voor uw personenbelasting.  

De belastingaangifte: samen of apart?

Wat voor de samenleving een gezin is, is dat voor de fiscus niet altijd. Bent u feitelijk samenwonend (u woont eenvoudigweg op hetzelfde adres samen), dan wordt u door de belastingdienst nog steeds beschouwd als alleenstaanden. Dit betekent dat u elk afzonderlijk een aangifte in de personenbelasting zal moeten indienen, en dat u elk afzonderlijk een aanslagbiljet zal ontvangen. 

Bent u daarentegen wettelijk samenwonend (u hebt een verklaring van wettelijk samenwonen afgelegd voor de ambtenaar van de burgerlijke stand) dan zal u, net als gehuwden, een gezamenlijke aangifte moeten indienen, en zal u ook een gezamenlijk aanslagbiljet ontvangen.  

Voor de personenbelasting wordt wettelijk samenwonenden immers gelijkgeschakeld met gehuwden, terwijl feitelijk samenwonenden dus als alleenstaanden worden beschouwd. Nochtans bestaat het enig verschil tussen wettelijk en feitelijk samenwonen erin dat feitelijk samenwonenden hun woonsituatie niet vastgelegd hebben in een verklaring van wettelijke samenwoning, op het gemeentehuis.  

Kinderen? Voordeliger als u feitelijk samenwoont.

Iedere belastingplichtige heeft recht op de toekenning van een “belastingvrije som”, dat is het deel van uw inkomen waarop u geen belastingen betaalt. De belastingvrije som bedraagt in principe € 8.990, wat een belastingbesparing van € 2.248 (aan het tarief van 25%) oplevert. 

Voor kinderen ten laste krijgt u een toeslag op de belastingvrije som. Een groter deel van uw inkomen ontsnapt aan belastingen, waardoor u dus minder belastingen betaalt. 

De toeslag op de belastingvrije som stijgt naargelang het aantal kinderen: 

Voor 1 kind: € 1.630; 

Voor 2 kinderen: € 4.210; 

Voor 3 kinderen: € 9.430; 

Voor 4 kinderen: € 15.250; 

Voor elk kind boven het vierde: € 5.820. 

Alleenstaande ouders krijgen echter nog een extra verhoging van de belastingvrije som van € 1.630, wat een extra belastingbesparing van  ± € 408 à € 625 oplevert, afhankelijk van het aantal kinderen ten laste.  

Aangezien feitelijk samenwonenden door de fiscus eigenlijk worden beschouwd als “alleenstaanden” kunnen ook zij van deze extra verhoging genieten. Bent u gehuwd of wettelijk samenwonend, dan kan u niet van dit voordeel genieten.  

Als u feitelijk samenwonend bent, dan kunt u tevens kiezen bij wie van de twee partners u de kinderen fiscaal ten laste legt. Bij getrouwde en wettelijk samenwonende koppels is de partner met het hoogste inkomen automatisch het gezinshoofd.  

Het ‘huwelijks’quotiënt: ook als u wettelijk samenwoont.

Anderzijds kunnen feitelijk samenwonende partners geen aanspraak maken op het huwelijksquotiënt , wettelijk samenwonenden kunnen dit wel. Het huwelijksquotiënt houdt in dat een deel van de beroepsinkomsten worden belast bij de niet werkende of weinig verdienende partner waardoor u minder belastingen moeten betalen. Dat is uiteraard enkel maar mogelijk als één van beide partners weinig of geen beroepsinkomsten heeft.  

Belastingen niet betaald?

Tot slot is er een voordeel voor feitelijk samenwonenden op het vlak van de invordering van de belastingschuld. Bij gehuwden en wettelijk samenwonenden worden de beide partners gezamenlijk belast. Dat wil zeggen dat de belastingen van de beide echtgenoten in één en dezelfde fiscale aanslag op naam van de beide partners wordt geheven. 

Dit is belangrijk voor de invordering van de belastingschuld. Indien gehuwden of wettelijk samenwonenden de belasting niet betalen, dan kan de fiscus de verschuldigde belastingen verhalen op alle eigen goederen en op alle gemeenschappelijke goederen van beide partners. Dit betekent dat een belastingschuld van één van de partners ook verhaalbaar is op het vermogen van de andere partner. Dit is niet het geval bij feitelijk samenwonenden. Hier kan de fiscus de belastingschuld enkel verhalen op het vermogen van de partner ten laste van wie de belastingschuld bestaat.  

Hou er rekening mee dat dit slechts enkele verschillen zijn op het vlak van de personenbelasting, waarbij de impact al bij al beperkt blijft. Op andere vlakken (pensioen, erfrecht,…) zijn de verschillen doorgaans een stuk een groter. Hier komen we in een volgende bijdrage op terug. 

Wenst u hierover meer te weten? Lemon Consult staat u hierin graag bij.  

Lynn Boterberg
Expert fiscale en familiale planning

Een vraag over dit artikel? Stel ze hier aan de auteur.