Na een echtscheiding kan u als gepensioneerde mogelijks een zogenaamd echtscheidingspensioen ontvangen. De term luidt officieel: een pensioen als uit de echt gescheiden partner. Maar wat houdt dat echtscheidingspensioen nu exact in?

Wettelijk pensioen: wat met niet-gewerkte periodes?

In het geval één van de partners bepaalde periodes slechts deeltijds of niet heeft gewerkt om bijvoorbeeld te zorgen voor de kinderen en het huishouden te doen, wreekt zich dat in het wettelijk rustpensioen. Voor die periodes worden immers minder of zelfs geen pensioenrechten opgebouwd.

Daarbovenop zal er vaak geen aanspraak kunnen gemaakt worden op een minimumpensioen. Om recht te hebben op een minimumpensioen moet u een carrière achter de rug hebben die minstens gelijk is aan twee derde van een volledige loopbaan, nl. 30 jaar.

Bij een echtscheiding kan dit leiden tot een sterk financiële aderlating bij de partner die minder pensioenrechten heeft opgebouwd. Om dit op te vangen bestaat er een regeling die dit (deels) compenseert. Maar wat houdt zo’n compensatie dan in?

Wat is een echtscheidingspensioen?

De mogelijkheid bestaat dat u bij een scheiding recht hebt op een extra rustpensioen, op basis van de loopbaan van uw ex-partner, bovenop uw eigen rustpensioen. Dit pensioen wordt levenslang uitgekeerd, tenzij u zou hertrouwen. Leert u dus een nieuwe partner kennen, dan zou het voor uw pensioen interessanter kunnen zijn om feitelijk of wettelijk te gaan samenwonen in plaats van opnieuw te trouwen. Het echtscheidingspensioen heeft overigens geen invloed op het pensioen van uw ex-partner.

Hou er rekening mee dat het echtscheidingspensioen enkel bestaat voor wie gehuwd was met een werknemer of een zelfstandige. Was uw echtgenoot/echtgenote een ambtenaar, dan hebt u er geen recht op. Het pensioen van een ambtenaar is namelijk een ‘persoonlijk recht’ dat niet overdraagbaar is.

Welke voorwaarden moeten vervuld zijn?

  • Een echtscheidingspensioen kan enkel voor echtgescheiden gehuwden (dus niet voor ex- feitelijk of wettelijk samenwoners)
  • De echtscheiding moet definitief en overgeschreven in de registers van de burgerlijke stand. Bij een nog lopende echtscheidingsprocedure is er dus geen recht op een pensioen als uit de echt gescheiden partner.

Weetje!

Er is een specifieke berekening van het pensioen voor partners die feitelijk gescheiden (domicilie op twee verschillende adressen) zijn of gescheiden van tafel en bed. Immers men houdt bij de berekening rekening met de situatie waarin de partners nog samen woonden. Een partner kan mogelijks aanspraak maken op de helft van het berekende gezinspensioen dat de andere partner geniet vanaf het ogenblik dat deze laatste recht heeft op een rustpensioen.

  • U kan er maar aanspraak op maken vanaf de wettelijke pensioenleeftijd.
  • Een echtscheidingspensioen kan alleen vervroegd ingaan als de rechthebbende op hetzelfde moment zelf met pensioen gaat (de leeftijd van uw ex speelt hier geen rol) en dus naast het rustpensioen voor echtgescheidenen ook een rustpensioen op basis van zijn/haar eigen beroepsactiviteiten ontvangt.
  • U mag niet hertrouwd zijn, tenzij het nieuwe huwelijk opnieuw ontbonden is door echtscheiding of overlijden van de (nieuwe) partner.

x

Berekening van het echtscheidingspensioen

De basiselementen voor de berekening van het echtscheidingspensioen leunen nauw aan bij de berekening van het gewone rustpensioen.

Onderstaand bespreken we enkele elementen die essentieel zijn:

  • De loopbaan van uw ex-partner: Voor het bepalen van de loopbaan worden de periodes van tewerkstelling en gelijkstelling (bv. bij ziekte) van uw ex-partner gedurende de huwelijksperiode (van de dag van het wettelijk huwelijk tot aan de dag van de overschrijving van de echtscheiding in de akten van de burgerlijke stand) in aanmerking genomen. Deze worden aan uw eigen jaren als zelfstandige of werknemer toegevoegd, tot een maximum van 45 jaar. De jaren waarvoor u recht heeft op zowel een persoonlijk rustpensioen als een pensioen als uit de echt gescheiden echtgenoot, tellen telkens slechts voor één jaar mee. U kan dus zelf niet sneller met pensioen gaan op basis van de gewerkte jaren van uw ex-partner. Overschrijdt u de grens van 45 jaar, dan schrapt men de minst voordelige jaren voor de pensioenberekening.
  • Het beroepsinkomen van uw ex-partner. Hierbij moet een onderscheid worden gemaakt tussen de jaren waarin u zelf een beroepsactiviteit uitoefende en de jaren waarin u geen beroepsactiviteit uitoefende.

Voor de huwelijksjaren waarin u eigen beroepsinkomen ontving, en dus eigen pensioenrechten hebt opgebouwd, ontvangt u een supplement bovenop uw eigen rustpensioen op basis van het loon dat uw ex-partner tijdens het huwelijk verdiende. Men houdt evenwel slechts rekening met 62,5% van het loon van uw partner. Concreet wordt 62,5% van het loon van uw ex-partner verminderd met uw eigen loon in de periode waarin u zelf een beroepsactiviteit uitoefende. Indien uw eigen loon gelijk is of hoger dan 62,5% van het loon van uw ex-partner dan zal u geen recht hebben op een echtscheidingspensioen. Kortom: u zal enkel recht hebben op dit supplement indien de inkomsten van uw ex-partner beduidend hoger lagen dan die van uzelf.

Voor de huwelijksjaren waarin u geen eigen pensioenrechten hebt opgebouwd, wordt het echtscheidingspensioen berekend op 62,5% van het jaarinkomen (loon) van uw voormalige echtgenoot. Om tot het effectieve echtscheidingspensioen voor een bepaald jaar te komen, wordt de uitkomst van bovenstaande formule nog vermenigvuldigd met 60%.

Let op! Indien u voor een bepaald jaar eigen pensioenrechten in een ander pensioenstelsel hebt opgebouwd, dan krijgt u geen pensioen als echtgescheidene, tenzij u aan die persoonlijke rechten verzaakt.

Een voorbeeld ter verduidelijking (indien u zelf een beroepsactiviteit uitoefende):

– Het loon van uw ex-partner in een bepaald jaar bedraagt € 60.800.

– 62,5% van het loon van uw ex-partner bedraagt bijgevolg € 38.000.

– Uw eigen loon in het betrokken jaar bedraagt € 30.000.

– Het verschil tussen beide lonen bedraagt € 8.000.

– Het echtscheidingspensioen waarop u recht zal hebben (voor dat betrokken jaar) bedraagt € 106,67 (= € 8.000 * 1/45 * 60%) op jaarbasis

Deze berekening wordt gemaakt voor elk jaar waarin u gehuwd was. De optelsom van alle bedragen vormt dan het totale echtscheidingspensioen.

Lynn Boterberg
Expert fiscale en financiële planning