Wil je als (groot)ouder een schenking doen aan je minderjarig (klein)kind? Dit kan perfect, maar dan moet je wel rekening houden met een aantal specifieke zaken.
De schenking moet aanvaard worden
Opdat er sprake kan zijn van een schenking is het essentieel dat de schenking wordt aanvaard. Zolang een kind geen 18 jaar is, kan hij geen juridische handelingen, zoals het aanvaarden van een schenking, zelfstandig stellen. Iemand anders zal deze handeling in zijn plaats moeten doen.
In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, is er voor deze aanvaarding niet altijd een machtiging van de vrederechter nodig. De wet voorziet immers dat ‘bloedverwanten in opgaande lijn’, met name ouders of (over)grootouders, een schenking namens de minderjarige mogen aanvaarden zonder zich tot de vrederechter te moeten wenden.
Stel dat je als ouders een geldsom wil schenken aan je minderjarig kind. Dan kan oma of opa bij een bank- of handgift het bewijsdocument (de zgn. pacte adjoint) ondertekenen of de aangetekende dankbrief onderschrijven.
Dikwijls zijn er geen (over)grootouders meer in leven en stelt zich de vraag of een schenking nog mogelijk is zonder tussenkomst van de vrederechter.
Algemeen wordt aangenomen dat als één van de ouders schenkt, de andere ouder de schenking namens zijn minderjarig kind kan aanvaarden. Dit is in principe enkel mogelijk als de ouder ‘eigen goederen’ schenkt. Dit zal het geval zijn indien de ouder gehuwd is onder het stelsel van scheiding van goederen of indien de onder het gemeenschapsstelsel gehuwde ouder goederen of gelden schenkt die hij verkregen heeft ingevolge schenking of erfenis.
Worden gemeenschappelijke goederen geschonken dan treden beide ouders samen op als schenker. Volgens sommigen is het dan niet mogelijk om ook de schenking in naam van het minderjarig kind te aanvaarden omdat je optreedt in een dubbele hoedanigheid (als schenker en als begiftigde).
Toch is er een bepaalde strekking die zegt dat een schenking van gemeenschappelijke goederen ‘gekruist’ kan aanvaard worden. Concreet betekent dit dat de vader aanvaardt voor het aandeel in het gemeenschappelijke goed dat door de moeder aan het minderjarige kind werd geschonken, en omgekeerd dat de moeder aanvaardt voor het aandeel in het gemeenschappelijke goed dat door de vader werd geschonken. In bepaalde gevallen is de techniek van de gekruiste aanvaarding zeker het overwegen waard. De sanctie is namelijk dat enkel de minderjarige zelf de nietigheid kan vorderen, wat in de praktijk een zeer beperkt risico inhoudt.
Als beide ouders overleden zijn kan ook de voogd de schenking aanvaarden, met dien verstande dat hij wel een bijzondere machtiging van de vrederechter moet vragen.
Niet onbelangrijk is dat de minderjarige niet per se op de hoogte gebracht moet worden van de schenking. De behoefte om discreet te schenken kan bijvoorbeeld ingegeven zijn voor de vrees dat je minderjarig kind zijn motivatie zou verliezen om nog veel te studeren.
De minderjarige kan het vermogen niet beheren
Niet alleen kan een minderjarige de schenking niet aanvaarden, ook het beheer van het geschonken vermogen kan niet door de minderjarige zelf gebeuren. Zolang de ouders (of één van hen) in leven zijn, komt het beheer aan hen toe. Zijn beide ouders overleden, dan zal de voogd het beheer waarnemen.
De ouders (of desgevallend de voogd) krijgen niet zomaar carte blanche wat hun beheersbevoegdheid betreft. Voor zgn. daden van beschikking (dit zijn handelingen die de samenstelling van het vermogen van de minderjarige wijzigen), zoals een verkoop van aandelen, zal steeds toestemming van de vrederechter moeten gevraagd worden. De wet voorziet echter in een uitzondering: voor de aan- of verkoop van effecten en waardepapieren die geplaatst zijn op een rekening bij een erkende financiële instelling is geen rechterlijke tussenkomst meer nodig.
In de praktijk worden wel eens verschillende planningstechnieken gebruikt die toelaten om het beheer toe te kennen aan iemand anders dan (één van) de ouders of om de ouders toe laten een actieve controle te behouden op het geschonken vermogen zonder dat zij toelating moeten vragen aan de vrederechter. Zonder hier in detail op in te gaan kan bijvoorbeeld worden gedacht aan de schenking in blote eigendom aan de minderjarige met voorbehoud van vruchtgebruik aan een derde persoon of kan er gewerkt worden met een structuur als de maatschap of stichting.
Wil je schenken aan een minderjarige dan is het van belang om je vooraf goed te informeren over de gevolgen en over de verschillende mogelijkheden die aan een schenking verbonden zijn. Lemon consult beschikt over de nodige specialisatie om je hierin te begeleiden.
Dana Vandaele
Expert fiscale en familiale planning