In veel gevallen volstaat het wettelijk pensioen niet om de uitgaven op pensioenleeftijd te financieren. De wetgever heeft een aantal fiscale incentives in het leven geroepen om zelf een aanvullend pensioenkapitaal op te bouwen.
Het doel van deze reeks is om dieper in te gaan op de zgn. 2de en 3de pensioenpijler . Hierna lichten we toe hoe u op een fiscaal voordelige manier een aanvullend pensioenkapitaal kan opbouwen via het lange termijnsparen, onderdeel van de 3de pensioenpijler.
Wat is het lange termijnsparen?
Het lange termijnsparen is een fiscale korf die een belastingvermindering in de personenbelasting oplevert. Je kan genieten van de belastingvermindering door (i) een fiscale levensverzekering af te sluiten en/of (ii) een hypothecair woonkrediet aan te gaan (al moet de lening wel vóór 1 januari 2024 zijn afgesloten).
Belastingvermindering
De belastingvermindering in het kader van het lange termijnsparen bedraagt 30% van de gedane uitgave (betaalde premie of kapitaalaflossing), te verhogen met de gemeentelijke opcentiemen die geheven worden op de federale personenbelasting.
Het maximaal vrijstelbaar bedrag is afhankelijk van uw inkomen, met een absoluut maximum van € 2.450 per belastingplichtige. Indien het absoluut maximumbedrag in aftrek kan worden gebracht, dan levert dit dus een fiscaal voordeel op van € 735 per jaar (zonder rekening te houden met de gemeentelijke opcentiemen). Voor een koppel kan het belastingvoordeel bijgevolg oplopen tot € 1.470 per jaar.
Hoe het lange termijnsparen benutten?
Eerste mogelijkheid : premie van een fiscale levensverzekering
De fiscale ruimte kan je benutten door het afsluiten van een fiscale levensverzekering waarin premies worden gestort. Opdat de premie in aanmerking komt voor een fiscaal voordeel, moet de levensverzekering aan volgende voorwaarden voldoen:
- De levensverzekering heeft een looptijd van minstens 10 jaar en loopt minstens tot de leeftijd van 65 jaar.
- Je bent minstens 18 jaar en de polis moet afgesloten worden vóór de leeftijd van 65 jaar.
- De begunstigde bij overlijden is de echtgeno(o)t(e), de wettelijk samenwonende partner en/of een bloedverwant tot de tweede graad ((groot)ouders, (klein)kinderen, broers en zussen).
De levensverzekering kan twee vormen aannemen. Enerzijds kan het gaan om een schuldsaldoverzekering, waarbij de premie dient als risicopremie voor het uitkeren van een bepaald overlijdenskapitaal. Anderzijds kan het gaan om een spaarformule voor aanvullende pensioenopbouw, waarbij de premie meestal wordt aangewend om een kapitaal op te bouwen dat op pensioenleeftijd wordt uitgekeerd.
In dit laatste geval ondergaat het opgebouwde kapitaal een eindtaxatie die in principe gebeurt via de inhouding van een anticipatieve heffing van 10% op de 60ste verjaardag van de verzekeringsnemer. De premies die nadien nog gestort worden, blijven bij uitkering dus onbelast. Indien het contract pas na de 55ste verjaardag van de verzekeringsnemer wordt afgesloten of als de premie na deze leeftijd wordt verhoogd, wordt de eindtaxatie pas ingehouden op de tiende verjaardag van de eerste storting of premieverhoging, hetgeen een stuk nadeliger is.
In het verleden is er reeds sprake geweest om het fiscaal voordeel voor nieuwe contracten af te schaffen. Maar voorlopig blijft de mogelijkheid om de ruimte op te vullen met premies van fiscale levensverzekeringen nog bestaan.
Tweede mogelijkheid : kapitaalaflossingen van een lening
Ook de kapitaalaflossingen van een lening kunnen de ruimte in het kader van het lange termijnsparen opvullen. Hierbij moet opgemerkt worden dat deze mogelijkheid enkel nog bestaat voor leningen die vóór 1 januari 2024 werden afgesloten. De kapitaalaflossingen van leningen die vanaf 2024 werden aangegaan leveren geen fiscaal voordeel meer op.
Opdat de kapitaalaflossingen van een lening recht geven op een belastingvermindering, moet de lening aan volgende voorwaarden voldoen:
- De lening is gewaarborgd door een hypothecaire inschrijving. Een hypothecair mandaat of hypothecaire volmacht volstaan niet.
- De lening is aangegaan bij een financiële instelling die gevestigd is in de Europese Economische Ruimte (EER).
- De lening heeft een looptijd van ten minste 10 jaar.
- De lening dient voor het verwerven of behouden van een in de Europese Economische Ruimte gelegen woning die niet de eigen woning is (bijvoorbeeld een tweede verblijf of een woning die u verhuurt).
- De belastingplichtige moet volle eigenaar zijn van de woning.
Het deel van de kapitaalaflossingen dat recht geeft op de belastingvermindering is beperkt tot een bepaald leningsbedrag, in functie van het jaar waarin de lening is afgesloten. Voor leningen die sinds 2019 werden afgesloten, bedraagt het maximumbedrag dat recht geeft op een belastingvermindering € 78.440. Dit maximum geldt per woning, niet per afgesloten lening.
Het bedrag dat recht geeft op een belastingvermindering wordt als volgt berekend:
kapitaalaflossingen lening x maximumbedrag / totaal geleend kapitaal
Voorbeeld: In 2023 sloten An en Wim een hypothecaire lening af van € 150.000 voor de aankoop van een tweede verblijf aan zee. Ze betaalden dit jaar € 5.000 aan kapitaalaflossingen.
An en Wim kunnen het volgende bedrag aan kapitaalaflossingen inbrengen:
€ 5.000 x € 78.440 / € 150.000 = € 2.614,66
Onder bepaalde voorwaarden kunnen de kapitaalaflossingen die in aanmerking komen voor de belastingvermindering door gehuwden en wettelijk samenwonenden vrij onder elkaar verdeeld worden.
Kan een fiscaal voordeel voor lange termijnsparen gecombineerd worden met een fiscaal voordeel voor de eigen woning?
Naar aanleiding van de zesde staatshervorming werd de bevoegdheid inzake de eigen woning van het federale niveau overgeheveld naar de gewesten. Als gevolg hiervan kunnen de fiscale voordelen voor de eigen woning (gewestelijke bevoegdheid) en de belastingvermindering voor het lange termijnsparen (federale bevoegdheid) worden gecumuleerd.
In Vlaanderen is het mogelijk om voor leningen afgesloten vanaf 2016 de fiscale voordelen van de eigen woning ten volle te combineren met het lange termijnsparen. Voor oudere leningen kan het belastingvoordeel voor de eigen woning enkel worden gecombineerd met het lange termijnsparen mits er nog ruimte is, namelijk nadat de bedragen van de lening voor de eigen woning in mindering werden gebracht van uw ruimte voor lange termijnsparen.
Ook in Wallonië is de combinatie van de fiscale voordelen voor de eigen woning (chèque habitat) en het lange termijnsparen mogelijk voor leningen die werden afgesloten vanaf 2016. In Brussel werden in 2017 de fiscale voordelen voor de eigen woning geschrapt en is er sindsdien steeds ruimte voor lange termijnsparen.
Lore Ockier
Expert fiscale en familiale planning