Wat betekent dit voor jouw zorgvolmacht?
Heb je reeds een zorgvolmacht opgemaakt? Dan is het aangewezen om deze terug tegen het licht te houden. Een wetswijziging zorgt er immers voor dat bijsturingen mogelijks noodzakelijk zijn.
Het statuut van bewindvoerder wordt door de wet van 8 november 2023 grondig hervormd. De bepalingen ervan treden uiterlijk in werking op 1 september 2027. De veranderingen hebben niet alleen gevolgen voor wie onder gerechtelijk bewind komt, maar ook voor iedereen die een zorgvolmacht heeft opgesteld of dit nog wil doen.
Nut van de zorgvolmacht?
Met een zorgvolmacht kan je vooraf zelf bepalen wie in jouw plaats beslissingen neemt wanneer je dat later niet meer kan. Het gaat zowel om beslissingen over je vermogen (zoals het beheren van bankrekeningen, het verkopen van een woning of het doen van schenkingen) als om persoonlijke beslissingen (zoals de keuze van een arts of woonzorgcentrum, of de uitoefening van patiëntenrechten). Zo vermijd je dat de vrederechter een bewindvoerder moet aanstellen.
Tot nu toe had je een grote vrijheid in de keuze van je lasthebber. De nieuwe wetgeving beperkt die vrijheid: enkel wie als familiale of professionele bewindvoerder kwalificeert, kan in de toekomst nog geldig optreden.
Twee categorieën van lasthebbers
De hervorming schrijft voortaan twee duidelijk omschreven categorieën voor:
- Familiale bewindvoerder
Dit is iemand uit je directe familie- of leefkring: ouder, partner, kind, broer of zus, of iemand die aantoonbaar nauwe banden met je onderhoudt of instaat voor je dagelijkse zorg. Voor deze categorie gelden geen bijkomende erkenningsvereisten.
- Professionele bewindvoerder
Iedereen die niet onder de noemer ‘familiale bewindvoerder’ valt, moet voldoen aan een reeks strikte voorwaarden. Zo moet een professionele bewindvoerder onder meer een praktische en theoretische opleiding volgen, onafhankelijkheid en bekwaamheid kunnen aantonen, en opgenomen worden in het Nationaal Register van Professionele Bewindvoerders. Deze opname is niet van onbepaalde duur: om de twee jaar moet deze worden vernieuwd met bewijs van permanente vorming en naleving van de vereisten.
Gevolgen voor bestaande en nieuwe zorgvolmachten
De hervorming heeft niet alleen invloed op zorgvolmachten die je vanaf 2027 opstelt. Ook bestaande zorgvolmachten worden door de nieuwe regels geraakt:
- Nieuwe zorgvolmachten (opgesteld na 1 september 2027) moeten sowieso rekening houden met de nieuwe indeling. Alleen een lasthebber die beantwoordt aan de definitie van een ‘familiale’ of ‘professionele bewindvoerder’ komt in aanmerking.
- Bestaande zorgvolmachten blijven geldig tot het moment dat ze in werking treden. Moet je lasthebber ná 1 september 2027 optreden, dan zal deze moeten voldoen aan de wettelijke voorwaarden. Is dat niet het geval, dan eindigt de volmacht automatisch en zou alsnog een gerechtelijk bewind ingesteld moeten worden.
Belangrijk: het moment waarop de zorgvolmacht effectief gebruikt wordt is bepalend, niet de datum waarop ze werd opgesteld.
Hoe bereid je je best voor?
Wachten tot 2027 brengt risico’s mee. Het is aangewezen om je zorgvolmacht nu al kritisch te evalueren.
- Controleer wie je lasthebber is: valt deze persoon onder de categorie ‘familiale bewindvoerder’, dan hoef je niets te ondernemen.
- Kies alternatieven. Indien je huidige lasthebber niet kwalificeert als familiale bewindvoerder en geen registratie als professionele bewindvoerder zal aanvragen, is het verstandig om een andere keuze te maken.
- Wees duidelijk in de akte. Indien je vertrouwt op een nauwe band of dagelijkse zorg, motiveer dit expliciet om achteraf mogelijke problemen te vermijden.
Conclusie
De hervorming van het statuut van de bewindvoerder beoogt meer bescherming en duidelijkheid, maar beperkt tegelijk de vrije keuze van de lastgever. Om te vermijden dat je zorgvolmacht later onbruikbaar wordt, is het raadzaam om vandaag al de inhoud ervan te herzien.
Zo weet je zeker dat je wensen ook na 1 september 2027 correct en zonder juridische hindernissen kunnen worden uitgevoerd. Laat daarom je zorgvolmacht tijdig nakijken en pas ze waar nodig aan.
Dana Vandaele
Expert familiale planning