Nieuwe mogelijkheden voor artsen om een successieplanning op te zetten
Bent u werkzaam als arts en werkt u via een vennootschap? Dan heeft u sinds een nieuw advies van de Orde der Artsen meer mogelijkheden om een successieplanning uit te werken.
Van een gedoogbeleid…
In principe kan u in de statuten van uw vennootschap bepalen wie en onder welke voorwaarden kan toetreden tot een vennootschap. Artsenvennootschappen moeten echter rekening houden met aanvullende deontologische regels. Deze hebben een impact op de mogelijkheden tot het opzetten van een successieplanning.
De Code van medische deontologie en de adviezen van de Orde der Artsen bepaalden tot voor enkele jaren dat aandelen van een doktersvennootschap enkel in het bezit mochten zijn van één of meerdere aandeelhouders die het beroep van arts uitoefenden. Bovendien moest de arts de aandelen in volle eigendom bezitten.
Dit vormde een beperkende factor op de mogelijkheden om aan successieplanning met een artsenvennootschap te doen.
Bij wijze van gedoogbeleid konden aandelen in kader van de familiale planning wel overgedragen worden (bv. via een schenking), wanneer aan strikte voorwaarden werd voldaan en mits uitdrukkelijk akkoord van de Orde der Artsen.
Werd een schenking van de blote eigendom ter goedkeuring aan de bevoegde provinciale raad voorgelegd, dan moesten verschillende voorwaarden gerespecteerd worden, zoals:
- de arts moest de vruchtgebruiker zijn;
- de blote eigenaar moest bij naam in de statuten vermeld worden, wat niet altijd gewenst was;
- bij overlijden van de vruchtgebruiker moesten de aandelen van de vennootschap onmiddellijk aan een arts overgelaten worden, tenzij het voorwerp van de vennootschap bijvoorbeeld naar een patrimoniumvennootschap gewijzigd werd.
Ook een inbreng van een artsenvennootschap in een (toegevoegd intern) gemeenschappelijk vermogen (wijziging van het huwelijkscontract van de arts) viel onder dergelijke voorwaarden.
Naar een versoepeling
De deontologische code die in 2018 vernieuwd werd, schrijft niet langer voor dat aandeelhouders van een doktersvennootschap uitsluitend artsen mogen zijn. Een advies van de Orde der Artsen eind 2022 bevestigt dat ook niet-artsen aandelen kunnen aanhouden in een artsenvennootschap.
Ook moeten statuten(wijzigingen) niet langer ter goedkeuring van de Orde der Artsen voorgelegd worden en moet er nadien geen afschrift van de akte meer bezorgd worden.
U moet er evenwel op letten dat het voorwerp van de vennootschap en de (vorm van samenwerking tussen) aandeelhouders in overeenstemming zijn met de (vernieuwde) deontologische regels. Zo kunnen medeaandeelhouders tot de vennootschap treden, mits zij geen invloed hebben op de goede uitoefening en waardigheid van het medisch beroep (bv. uw beroepsgeheim). Bovendien blijft de uitoefening van de geneeskunde via de vennootschap voorbehouden aan de natuurlijke persoon die houder is van het diploma van arts.
De aandeelhouder-arts moet tevens professioneel onafhankelijk kunnen blijven werken. Hiermee zal rekening gehouden moeten worden bij het vastleggen van regels omtrent de vereiste meerderheden op de algemene vergadering.
Meer mogelijkheden
Door de versoepeling kan u andere artsen, alsook investeerders of familieleden of uw levenspartner eenvoudiger medeaandeelhouder van uw artsenvennootschap maken.
Ook statutenwijzigingen kan u vlotter doorvoeren. Dankzij het nieuwe vennootschapsrecht kan u uw vennootschap immers meer op maat organiseren
(zie bijdrage via deze link). Denk aan het reeds aanduiden van bestuurder-opvolgers, een aangepast stem- en dividendrecht, in- en uittreden ten laste van het vennootschapsvermogen, etc.
Indien u destijds blote eigenaars bij naam in uw statuten vermeld had, kan u er ook voor opteren deze vermelding weer weg te laten.
Deze versoepelingen bieden dus meer mogelijkheden voor de uitwerking van uw successieplanning.
Schenk, en geniet van het gunstregime voor familiale (dokters)vennootschappen
Het schenken van aandelen gebeurt in principe aan 3% schenkbelasting. Als arts kan u echter wellicht gebruik maken van een gunstregime, waardoor u bij een schenking van aandelen helemaal géén schenkbelasting (€ 0) verschuldigd bent.
De uitoefening van een vrij beroep voldoet immers aan de activiteitsvoorwaarde van het gunstregime voor overdracht van familiale ondernemingen en aandelen van familiale vennootschappen. Indien u ook aan de andere voorwaarden voldoet (zie hierover een bijdrage via deze link), kan uw artsenvennootschap onder dat gunstregime vallen. Bemerk hierbij wel dat u in principe niet te veel vastgoed in uw vennootschap mag bezitten. Anderzijds zou het aanhouden van vastgoed via een vennootschap onder bepaalde voorwaarden niet meer belemmerend werken (zie bijdrage via deze link).
Ook bij een overlijden kan er mogelijks van een gunstregime genoten worden. Erfgenamen zouden zo slechts een verlaagd en vast gunsttarief van 3% (rechte lijn en partner) of 7% (vreemden) moeten betalen, in plaats van het progressieve tarief erfbelasting van maximaal 27% (in rechte lijn en tussen partners) of
55% (anderen).
Belangrijk is wel dat de vennootschap nog 3 jaar na de overdracht (door schenking of overlijden) aan voormelde voorwaarden moet blijven voldoen. Zo zal de vennootschap ononderbroken een nijverheids-, handels-, landbouwactiviteit of vrij beroep moeten blijven uitoefenen. Daar wringt dikwijls het schoentje voor vele kleinere ondernemingen en vrije beroepen: wanneer de centrale figuur (de arts in casu) komt te overlijden, zullen de erfgenamen dikwijls niet in staat zijn om deze (of andere) activiteiten nog 3 jaar ononderbroken verder te zetten, waardoor het vlak tarief in de erfbelasting op de helling komt te staan.
Voor doktersvennootschappen is de boodschap dan ook duidelijk: maak gebruik van de recente versoepeling van de Orde der Artsen en start tijdig met een fiscaal voordelige overdracht van de aandelen naar de volgende generatie, via een schenking van aandelen.
Het gunstregime in de schenkbelasting is immers een opportuniteit om uw vennootschap fiscaal voordelig over te dragen naar uw partner, kinderen, en/of andere personen. Wacht hierbij niet tot uw (effectieve) pensioen, maar schenk de aandelen bij voorkeur minstens 3 jaar voordien aan de gewenste personen, gelet op de vereiste dat de activiteiten minstens 3 jaar na de schenking moeten worden verdergezet.
Tom Huyghebaert
Expert familiale planning